Rác nhựa nhập khẩu ảnh hưởng như thế nào đến Việt Nam?

1. Thực trạng rác nhựa nhập khẩu vào Việt Nam hiện nay

Từ năm 2018 trở đi, Việt Nam bắt đầu đối mặt với làn sóng rác nhựa nhập khẩu tăng mạnh, chủ yếu từ các nước phát triển. Thực trạng này kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho môi trường và ngành tái chế nội địa.

1.1 Rác nhựa nhập khẩu tăng mạnh sau lệnh cấm của Trung Quốc

• Khi Trung Quốc dừng nhập khẩu rác thải nhựa năm 2018, dòng rác này bị chuyển hướng sang Đông Nam Á.

• Việt Nam trở thành điểm trung chuyển lớn nhờ chính sách còn lỏng lẻo và hạ tầng cảng biển mở rộng.

• Số lượng container phế liệu nhựa cập cảng tăng đột biến, đặc biệt tại TP.HCM, Hải Phòng, Vũng Tàu.

1.2 Các nước phát triển "xuất khẩu ô nhiễm" sang Việt Nam

• Mỹ, Nhật, EU... chuyển rác nhựa sang các nước đang phát triển để giảm chi phí xử lý trong nước.

• Việc này dẫn đến nguy cơ Việt Nam trở thành “bãi rác toàn cầu” nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời.

• Phần lớn rác nhập khẩu là loại khó tái chế, chất lượng thấp hoặc bị lẫn tạp chất nguy hại.

1.3 Lợi dụng danh nghĩa “phế liệu tái chế” để đưa rác không đạt chuẩn

• Nhiều doanh nghiệp nhập khẩu khai báo rác nhựa là “phế liệu dùng cho sản xuất”.

• Thực tế hàng loạt lô hàng bị phát hiện chứa nhựa bẩn và không thể tái chế hoặc không rõ nguồn gốc.

• Có container bị bỏ lại cả năm tại cảng, gây ách tắc và nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng.

​2. Rác nhựa nhập khẩu ảnh hưởng gì đến môi trường Việt Nam?

Việc tiếp nhận rác nhựa nhập khẩu không kiểm soát chặt chẽ không chỉ gây áp lực cho hệ thống xử lý chất thải mà còn kéo theo nhiều hệ lụy môi trường nghiêm trọng tại Việt Nam.

2.1 Ô nhiễm đất, nước và không khí quanh các điểm xử lý rác

• Nhiều cơ sở xử lý phế liệu nhựa không đạt chuẩn đã xả thải trực tiếp ra môi trường.

• Nhựa tồn đọng lâu ngày dưới đất gây cản trở khả năng thoát nước và làm giảm độ màu mỡ của đất.

• Khi bị đốt thủ công, nhựa phát sinh khí độc như dioxin và furan, gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng tới sức khỏe người dân xung quanh.

2.2 Nhựa không thể tái chế gây tồn đọng rác thải nghiêm trọng

• Một phần lớn nhựa nhập khẩu là loại đã qua sử dụng, bị nhiễm dầu, hóa chất, hoặc không thể phân loại rõ ràng.

• Những loại nhựa này không phù hợp để tái chế, dẫn đến việc phải chôn lấp hoặc đốt bỏ thủ công.

• Các bãi tập kết ngày càng quá tải, đặc biệt ở các tỉnh có cảng biển, gây áp lực lên quỹ đất và nguồn lực xử lý.

2.3 Tăng nguy cơ vi nhựa xâm nhập vào chuỗi thực phẩm và nguồn nước

• Khi rác nhựa phân rã ngoài môi trường, chúng tạo ra vi nhựa len lỏi vào sông hồ, ao ruộng và biển.

• Vi nhựa dễ bị hấp thụ vào cá, tôm, rau củ hoặc nước sinh hoạt, những thực phẩm tiêu dùng hằng ngày của người dân.

• Điều này gây tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, gây rối loạn nội tiết và các bệnh nguy hiểm.

3. Tác động đến kinh tế và ngành tái chế trong nước

Việc rác nhựa nhập khẩu tràn vào khiến ngành tái chế trong nước chịu nhiều ảnh hưởng. Nhựa nhập rẻ hơn nhựa nội địa, gây cạnh tranh không lành mạnh, làm giảm nhu cầu thu mua trong nước. Các cơ sở nhỏ, người thu gom phế liệu khó tiêu thụ, bị ép giá và giảm thu nhập.

Bên cạnh đó, nhiều lô hàng nhập không đạt chất lượng, buộc doanh nghiệp tái chế phải xử lý lại, làm tăng chi phí và lãng phí tài nguyên.

Ảnh hưởng cụ thể gồm:

• Giảm giá thu mua phế liệu nội địa, ảnh hưởng đến sinh kế người lao động.

• Doanh nghiệp phải tốn thêm chi phí xử lý rác bẩn, nhựa không tái chế được.

• Chính quyền địa phương chịu áp lực xử lý rác tồn đọng, tốn kém ngân sách.

Tình trạng này nếu không kiểm soát tốt sẽ khiến ngành tái chế trong nước mất động lực phát triển và làm chậm tiến trình xây dựng kinh tế tuần hoàn.

4. Chính sách quản lý rác nhựa nhập khẩu của Việt Nam

Trước những hệ lụy môi trường và kinh tế do rác nhựa nhập khẩu gây ra, Việt Nam đã siết chặt các quy định liên quan đến tiêu chuẩn phế liệu, kiểm soát gắt gao tại cảng biển và khuyến khích tái chế từ nguồn nhựa nội địa để phát triển bền vững hơn.

4.1 Quy định rõ về tiêu chuẩn phế liệu nhập khẩu

• Phế liệu nhựa nhập khẩu phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định.

• Giới hạn tạp chất ở mức cho phép, đảm bảo khả năng tái chế.

• Doanh nghiệp nhập khẩu phải có giấy phép hợp lệ và năng lực xử lý thực tế.

4.2 Tăng cường kiểm tra, giám sát tại cảng biển

• Kiểm tra kỹ lưỡng hồ sơ và thực tế lô hàng ngay tại hải quan.

• Tạm giữ hoặc trả lại các container không đạt chuẩn.

• Xử phạt nghiêm các đơn vị cố tình vi phạm hoặc gian lận hồ sơ.

• Rút giấy phép nhập khẩu nếu tái phạm nhiều lần.

4.3 Siết chặt cấp phép doanh nghiệp nhập khẩu

• Chỉ cấp phép cho đơn vị có năng lực tái chế thực tế.

• Đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép nếu không tuân thủ quy định môi trường.

• Không cấp phép mới cho doanh nghiệp từng bị xử lý vi phạm.

4.4 Khuyến khích tái chế từ nguồn rác nội địa

• Ưu tiên nguồn nguyên liệu nhựa từ trong nước để giảm áp lực nhập khẩu.

• Hỗ trợ doanh nghiệp nội đẩy mạnh thu gom và xử lý phế liệu nội địa.

• Góp phần phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn bền vững tại Việt Nam.

Rác nhựa nhập khẩu nếu không kiểm soát tốt sẽ tạo áp lực lớn lên môi trường, kinh tế và ngành tái chế trong nước. Giải pháp lâu dài không chỉ nằm ở chính sách siết nhập khẩu mà còn cần sự chung tay từ các doanh nghiệp thu gom, xử lý rác thải uy tín. Trung Vạn Niên đồng hành cùng hướng đi bền vững, thu mua phế liệu nhựa sạch với giá tốt, hỗ trợ tận nơi. Quý khách cần thu gom nhanh, hãy liên hệ ngay với chúng tôi.